Hạ nghị sĩ Matt Gaetz và dòng trạng thái ngày 12/11/2024 về người nhập cư. Ảnh chụp màn hình: Matt Gaetz/X
Nếu đề cử được chấp thuận， ông Gaetz sẽ vừa trở thành công tố viên hàng đầu của nước Mỹ， vừa đảm nhiệm người đứng đầu Bộ Tư pháp. Với tư cách là Bộ trưởng Tư pháp， ông Gaetz cũng sẽ giám sát các cơ quan như Cục Điều tra Liên bang (FBI).
Trong bài đăng trên nền tảng mạng xã hội Truth Social hôm 13/11， ông Trump đã công bố đề cử này kèm trích dẫn lý lịch của ông Gaetz với tư cách là một luật sư và thành viên của Uỷ ban Tư pháp Hạ viện.
Tổng thống đắc cử Mỹ， người đã chỉ trích Bộ Tư pháp vì đã đưa ra hai vụ kiện liên bang chống lại ông， cho biết ông Gaetz sẽ loại bỏ “tham nhũng có hệ thống” và đưa bộ này trở lại “sứ mệnh thực sự của mình là chống tội phạm và bảo vệ nền dân chủ và hiến pháp của chúng ta”.
Ông Gaetz - người từng phải đối mặt với loạt cuộc điều tra với cáo buộc về hành vi không đúng mực và bất hợp pháp - đã gây tranh cãi trong thời gian ở Hạ viện và tạo ra làn sóng đối đầu giữa ông với các đồng nghiệp Quốc hội， ngay cả trong chính đảng của ông. Do đó， đã có không ít người “nhướn mày” trước đề cử này của ông Trump. Một số thành viên đảng Cộng hòa nói rằng đây không phải là một động thái “nghiêm túc”.
Ông Gaetz sẽ phải vượt qua phiên điều trần phê chuẩn của Thượng viện tại Quốc hội sắp tới， trước khi được phê chuẩn làm Bộ trưởng Tư pháp. Thời điểm cụ thể vẫn chưa được ấn định.
Đảng Cộng hòa sẽ chiếm đa số 53 ghế trong Quốc hội， nhưng sự chia rẽ ý kiến về việc bổ nhiệm ông Gaetz có thể cản trở cơ hội của nhà lập pháp này. Chỉ cần 4 phiếu không chấp thuận từ đảng Cộng hòa， cùng với sự phản đối thống nhất của đảng Dân chủ， đề cử này sẽ bị từ chối.
Vậy tại sao ông Gaetz lại là lựa chọn gây tranh cãi cho vị trí Bộ trưởng Tư pháp Mỹ?
Matt Gaetz là ai?
Ông Gaetz， 42 tuổi， cho đến tuần này vẫn là thành viên của Hạ viện Mỹ đại diện cho bang Florida. Ông đã giữ chức vụ này từ năm 2017 nhưng đã từ chức vào ngày 13/11， sau khi được Tổng thống đắc cử đề cử làm Bộ trưởng Tư pháp. Ông Gaetz đại diện cho Escambia， Okaloosa， Santa Rosa và một số quận Walton.
Chính trị gia này đã tốt nghiệp trường Luật William and Mary ở Virginia vào năm 2007 và đã có thời gian ngắn hành nghề luật sư tư nhân trước khi tham gia chính trường. Ông Gaetz đã đi theo sự nghiệp của cha ông - Don Gaetz - người từng là Thượng nghị sĩ tiểu bang Florida từ năm 2006 đến năm 2016 và sẽ trở lại làm Thượng nghị sĩ vào năm tới， sau cuộc tổng tuyển cử năm 2024.
Ông Gaetz được biết đến rộng rãi là một nhà tư tưởng cực hữu. Năm 2021， ông đã đăng bài ủng hộ Thuyết thay thế vĩ đại trên kênh truyền thông xã hội X. Thuyết âm mưu này được những người theo chủ nghĩa dân tộc da trắng ở Mỹ lan truyền và tuyên bố sai sự thật rằng đảng Dân chủ đang cố tình thay thế người da trắng bằng những người không phải da trắng thông qua làn sóng di cư hàng loạt. Dòng tweet của ông Gaetz vẫn xuất hiện trên nền tảng truyền thông xã hội vào sáng ngày 14/11.
Phản ứng với đề cử hôm 13/11， ông Gaetz chia sẻ trong một bài đăng trên X rằng “sẽ rất vinh dự nếu được phục vụ” với tư cách là Bộ trưởng Tư pháp.
Từng bị điều tra hình sự
Ngày 13/11， ông Trump đã công bố đề cử ông Gaetz kèm trích dẫn lý lịch của ông Gaetz với tư cách là một luật sư và thành viên của Uỷ ban Tư pháp Hạ viện. Ảnh chụp màn hình: Donald J. Trump/Truth Social
Đầu năm 2021， BN L TOP RNG BÁCH KIM – CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC CỦA DỰ ÁN TIỀM NĂNG Bộ Tư pháp đã mở cuộc điều tra liên bang về tội mua bán tình dục đối với ông Gaetz. Cuộc điều tra này liên quan đến ông Gaetz và một cộng sự， Chi Phí Những Quyền Thương Hiệu Hạch Toán Vào Dự Án_ Tầm Quan Trọng và Cách Tính Toán Joel Greenberg， Cách Hack ICA_ Tìm Hiểu và Lợi Dụng Hiệu Quả có trả tiền hoặc tặng quà cho các cô gái vị thành niên để đổi lấy việc quan hệ tình dục với họ và những người đàn ông khác trong chuyến đi đến Bahamas.
Trong cùng cuộc điều tra， các công tố viên của Bộ Tư pháp cũng đang tìm hiểu liệu ông Gaetz và các cộng sự khác có xin việc cho một số phụ nữ hay không.
Ông Gaetz đã kịch liệt phủ nhận mọi hành vi sai trái trong tất cả các cáo buộc trên. Trong tuyên bố với kênh CNN khi Bộ Tư pháp bắt đầu điều tra， ông tuyên bố các cáo buộc trên là một phần của “âm mưu tống tiền” và “không có phần nào trong các cáo buộc này là đúng sự thật”.
“Trong vài tuần qua， tôi và gia đình đã trở thành nạn nhân của một vụ tống tiền có tổ chức liên quan đến một cựu quan chức Bộ Tư pháp muốn có 25 triệu USD bằng cách đe dọa bôi nhọ tên tuổi của tôi”， ông Gaetz tuyên bố khi đó.
Sau đó， năm 2022， Greenberg， chính trị gia của đảng Cộng hòa đến từ Florida，90phut xem bóng đá đã nhận tội buôn bán tình dục trẻ vị thành niên và bị kết án 11 năm tù. Tuy nhiên， Gaetz cho biết trong một tuyên bố vào tháng 2/2023 rằng Bộ Tư pháp đã kết thúc cuộc điều tra và không truy tố ông.
Các cáo buộc khác
Ông Gaetz đã bị Ủy ban Đạo đức Hạ viện lưỡng đảng điều tra từ năm 2021 với cáo buộc có liên quan đến vụ buôn bán một bé gái 17 tuổi. Không rõ liệu đây có phải là vụ án mà Bộ Tư pháp điều tra hay không.
Đầu năm nay， ủy ban này cho biết ông Gaetz cũng đang bị điều tra vì cáo buộc sử dụng ma túy bất hợp pháp， nhận quà tặng “không phù hợp” với tư cách là nhà lập pháp và cản trở cuộc điều tra của chính phủ.
Dẫn lời một quan chức Cộng hòa giấu tên， tờ The New York Times đầu tuần này cho biết ủy ban đang chuẩn bị bỏ phiếu để công bố “bản cáo trạng chỉ trích gay gắt Gaetz” vào ngày 15/11. Tuy nhiên， với việc ông từ chức， Hạ viện không còn thẩm quyền để tiếp tục cuộc điều tra.
Theo quan chức giấu tên， chính trị gia này đã nhiều lần phản kháng trong quá trình thẩm vấn của ủy ban tại các phiên điều trần vào năm 2023 và 2024. Ông Gaetz cũng đã trì hoãn cuộc điều tra của Hạ viện trong nhiều tháng， và bản cáo trạng không thể được công bố sớm hơn vì các quy định của Hạ viện cấm tiết lộ báo cáo tiêu cực về các nhà lập pháp khi sắp đến ngày bỏ phiếu.
Mối quan hệ gần gũi với ông Trump
Ông Gaetz cùng ông Trump xuất hiện tại tòa án hình sự Manhattan hồi tháng 5. Ảnh: Pool/AFP/Getty Images
Ông Gaetz là đồng minh thân cận của ông Trump và thường xuyên xuất hiện trên các chương trình truyền hình để bảo vệ ông.
Giống như ông Trump， ông Gaetz ủng hộ việc siết chặt biên giới và phản đối áp đặt các hạn chế chặt chẽ hơn đối với quyền sở hữu súng.
Tại Hạ viện， ông Gaetz chỉ trích dữ dội các cáo buộc hình sự của Bộ Tư pháp đối với ông Trump， liên quan đến việc cựu tổng thống xử lý thông tin mật và nỗ lực lật ngược cuộc bầu cử năm 2020 của ông.
Khi ông Trump ra toà trong vụ án “chi tiền để mua sự im lặng” của diễn viên phim người lớn Stormy Daniels， ông Gaetz đã đến tận New York để ủng hộ ông.
Dẫn lời một cựu trợ lý Nhà Trắng， hãng tin AP cho biết ông Gaetz đã chủ động xin ân xá của tổng thống cho cuộc điều tra của Bộ Tư pháp trước khi ông Trump rời nhiệm sở vào tháng 1/2021.
Các nhà phân tích chính trị nhận định động thái đề cử nhà lập pháp Gaetz làm Bộ trưởng Tư pháp của ông Trump chính là phần thưởng cho sự ủng hộ của ông với tổng thống đắc cử.
Phản ứng của các thành viên đảng Cộng hoà
Ông Gaetz là thành viên của Freedom Caucus， một nhóm trung thành với ông Trump， được coi là bảo thủ và cực hữu nhất trong đảng.
Hai cuộc điều tra về ông Gaetz đã phủ bóng đen lên thời gian ông ở Quốc hội. Vai trò đứng đầu của ông Gaetz trong việc thúc đẩy động thái bãi nhiệm cựu Chủ tịch Hạ viện Cộng hòa Kevin McCarthy vào năm ngoái cũng khiến ông có thêm một số đối thủ.
Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Susan Collins nói: “Tôi đã bị sốc trước đề cử này. Rõ ràng， tổng thống có quyền đề cử bất kỳ ai mà ông ấy muốn， nhưng đây là lý do tại sao quá trình tư vấn và chấp thuận của Thượng viện lại quan trọng đến vậy. Tôi chắc chắn sẽ có rất nhiều， rất nhiều câu hỏi được nêu ra tại phiên điều trần của ông Gaetz nếu đề cử này thực sự được tiến hành”.
Bà Liza Murkowski， Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa， cho rằng bà tin ông Gaetz “không phải là một ứng cử viên nghiêm túc”.
Tuy nhiên， các đồng minh của ông Gaetz tại Hạ viện đã bảo vệ nhà lập pháp này. Bà Anna Paulina Luna， đại diện đảng Cộng hòa đến từ Florida， nói rằng mặc dù nhiều người sẽ cố “bôi nhọ ông ấy， nhưng bằng chứng sẽ tự làm sáng tỏ mọi chuyện”.
Ẩn ý trong vai trò mới
Trong tuyên bố đề cử của mình， ông Trump cho biết ông Gaetz sẽ “cải cách” Bộ Tư pháp và chấm dứt “việc vũ khí hóa hệ thống tư pháp”.
Vài giờ trước thông báo đó， ông Gaetz đã đăng trên mạng xã hội X rằng ông ủng hộ “biên giới phía Nam an toàn”， ám chỉ đến việc kiểm soát chặt chẽ hơn ở biên giới Mỹ - Mexico mà nhiều người di cư nhập cảnh vào nước này.
Ông Gaetz cũng ủng hộ “các dự luật chi tiêu một chủ đề” ít tốn kém hơn tại Hạ viện， thay vì các gói gộp chung mà ông mô tả là “hỗn loạn”.
Nhà lập pháp này cũng cho biết ông ủng hộ việc khoan dầu và bán nhiều dầu hơn của Mỹ. Các chuyên gia cho biết đây có thể là dấu hiệu cho thấy sự ủng hộ của cơ quan lập pháp có thể có lợi cho các ngành công nghiệp dầu khí， vốn bị cáo buộc phải chịu trách nhiệm về các loại nhiên liệu hóa thạch gây ô nhiễm， phần lớn là nguyên nhân gây biến đổi khí hậu.
